Overdenken, overgevoelig, overactief: de shift naar intelligent denken, voelen en doen
De kans is reëel dat ook jij dit kent: je blijft maar doorgaan zonder echt stil te staan, je emoties slaan op hol of je zit vast in je hoofd. Je bent met andere woorden overactief, overgevoelig of overdenkt álles. En het ergste is: je hebt het vaak niet eens door, omdat het je standaard manier van functioneren is geworden.
Bijvoorbeeld:
Overdenken: Je ligt ‘s nachts in bed en je hoofd draait overuren. “Wat als <...>? Heb ik hier wel goed over nagedacht? Misschien moet ik eerst …”
Overgevoeligheid: Een collega maakt een opmerking en je voelt het in je hele lijf. Was dat kritiek? Waarom raakt dit me zo? Moet ik hier iets mee?
Overactiviteit: Je agenda is vol, je moét bezig blijven. Stilte voelt ongemakkelijk. Rust voelt als tijdverspilling.
Wist je dat dit geen ‘karaktertrekken’ zijn, maar overlevingsstrategieën? Dat ze voortkomen uit je dominante Enneagrampatroon, je instinctieve voorkeuren, en het Centrum (actie, voelen, denken) dat jij het meest gebruikt?
En dat er een andere manier is: niet door harder te werken aan jezelf, maar door slimmer om te gaan met hoe je denkt, voelt en doet? Dit artikel neemt je mee in die shift. Geen oppervlakkige ‘zelfhulp’, maar een diepgaand inzicht in waarom je zo functioneert -en vooral: hoe je er vrij van wordt.
Waarom we vastlopen: je dominante Enneagrampatroon, Instinct en Centrum
Elke persoonlijkheid heeft een voorkeur. En net als een spier die je te vaak gebruikt, raakt die overbelast.
Je dominante Enneagrampatroon bepaalt welk centrum je overmatig inzet
Enneagram 5 en 6 blijven hangen in overmatig denken: ze analyseren, bereiden zich voor en twijfelen eindeloos.
Enneagram 4 en 2 kunnen verdrinken in emoties en hyperbewust zijn van de reacties van anderen.
Enneagram 3 en 7 schieten in hyperactiviteit: constant bezig, bang om stil te vallen.
Je instinct (zelfbehoud, seksueel of sociaal) versterkt dat patroon:
Zelfbehoud-types zoeken controle door zekerheid en overdenken.
Seksuele types zoeken intensiteit en kunnen overgevoelig of overdreven gepassioneerd reageren.
Sociale types willen erbij horen en raken overactief in sociale interacties.
De drie centra (denken, voelen, doen) werken niet als een team
In plaats van samen te werken, nemen ze elkaar gevangen.
Je denkt te veel en voelt te weinig.
Of je voelt alles, maar komt niet in actie.
Of je doet en doet, zonder te reflecteren.
Dit voelt misschien alsof het ‘gewoon is wie je bent’, maar eigenlijk is het een overlevingsmechanisme. Een manier om controle te houden over een wereld die soms onvoorspelbaar aanvoelt.
Maar wat als je dit niet meer hoeft?
De valkuil: de illusie van controle
We geloven dat onze patronen ons beschermen. Dat als we maar genoeg nadenken, we de juiste beslissing maken. Als we maar gevoelig genoeg zijn, we de pijn kunnen vermijden. Als we maar hard genoeg werken, we zullen slagen.
Maar hier is de waarheid:
Overdenken voelt alsof het je controle geeft, maar het houdt je gevangen in twijfel en verlamming.
Overgevoeligheid voelt alsof het je verbindt, maar het put je uit en maakt je afhankelijk van externe prikkels.
Overactiviteit voelt alsof het je vooruithelpt, maar het leidt tot oppervlakkigheid en burn-out.
Wat je echt nodig hebt, is niet méér controle. Het is intelligentie in hoe je omgaat met je denken, voelen en doen.
De shift: intelligent denken, voelen en doen
Intelligent denken betekent niet stoppen met denken. Het betekent helder denken.
Het onderscheid kunnen maken tussen constructief denken en overmatig analyseren.
Je intuïtie durven vertrouwen, in plaats van eindeloos te blijven zoeken naar zekerheid.
Weten wanneer je brein je helpt—en wanneer het je gevangen houdt.
Intelligent voelen betekent niet minder voelen. Het betekent vrij voelen.
Niet elke emotie over-analyseren, maar haar gewoon laten bestaan.
Weten dat je emoties reëel zijn, maar niet altijd de waarheid vertellen.
Kunnen loslaten zonder te negeren.
Intelligent doen betekent niet méér doen. Het betekent doelgericht handelen.
Niet handelen uit bewijsdrang of angst, maar uit intentie.
Kunnen pauzeren zonder schuldgevoel.
Balans vinden tussen actie en rust.
Dit is de overgang van geconditioneerde patronen naar bewuste keuzes.
De praktijk: hoe maak je deze shift?
Een simpele oefening die je NU kunt doen:
Stop even en stel jezelf drie vragen:
Waar zit mijn energie nu? In denken, voelen of doen?
Is dit helpend of zit ik vast in een patroon?
Wat gebeurt er als ik even stop en gewoon observeer?
Voel het verschil tussen ‘automatisch reageren’ en ‘bewust handelen’.
Als je overdenkt: laat de gedachte er zijn zonder erop in te gaan.
Als je overgevoelig bent: adem uit en herinner jezelf eraan dat niet alles persoonlijk is.
Als je overactief bent: doe even niets. Kijk wat er gebeurt.
Vrijheid: wat als je niets hoeft te fixen?
De ultieme waarheid is deze: je hoeft niets te forceren.
De balans tussen denken, voelen en doen ontstaat niet door harder te werken aan jezelf, maar door los te laten wat je niet meer dient.
Werkelijke intelligentie is niet ‘meer kennis’ of ‘meer controle’, maar aanwezig zijn in het moment.
Je bent niet je patronen. Je bent het bewustzijn dat ze kan observeren.
En als je dat kunt zien, ontstaat er ruimte.
Voor échte helderheid. Échte verbinding. Échte actie.
Niet omdat je moet. Maar omdat het vanzelf ontstaat.
Welke shift kun jij vandaag maken?